Miljoenen voor Advies: Leidt Externe Consultancy de Overheid Echt naar Duurzaamheid?

In een recent artikel in de Groene Amsterdammer geschreven door Ewald Engelen wordt de groeiende invloed van externe consultants op de Nederlandse overheid besproken. De uitgaven van de overheid aan deze consultants zijn in vijf jaar tijd gestegen van 1,29 miljard euro naar 2,29 miljard euro. Deze groei wordt toegeschreven aan een wereldwijde trend waarin de privatisering van de publieke sector en het vervagen van de lijn tussen publiek en privaat de overheid steeds meer afhankelijk maakt van externe advisering.

Foto: fauxels (op pexels).

Een sprekend voorbeeld hiervan is de casus van CO2-opslag. In 2019 huurde de Nederlandse overheid een adviesbureau (en ook experts van PBL, RVO.nl) in om onderzoek te doen naar de haalbaarheid en wenselijkheid van CO2-opslag. Voor een aanzienlijk bedrag van 1,2 miljoen euro kreeg het adviesbureau de opdracht. Hun conclusie: CO2-opslag kan essentieel zijn voor de energietransitie en Nederland heeft genoeg geschikte locaties, voornamelijk lege gasvelden onder de Noordzee. Het adviesbureau raadde de overheid aan om voortvarend een wettelijk kader, subsidiebeleid en communicatiestrategie te ontwikkelen.

Echter, zoals Engelen in zijn stuk benadrukt, bleek dit advies weinig invloed te hebben op de daadwerkelijke acties van de overheid. Er is geen duidelijke strategie of visie gekomen voor CO2-opslag, en het draagvlak onder burgers en milieuorganisaties ontbreekt. Er zijn nog steeds veel onzekerheden, zowel technisch als juridisch, omtrent CO2-opslag. Het advies lijkt dus, ondanks het hoge prijskaartje, in de wind geslagen te zijn.

Consultants worden gezien als sleutelspelers in het introduceren van marktwerking en prestatiemeting in de publieke sector. Er wordt echter beargumenteerd dat deze externe kennis leidt tot een "infantilisering" van de staat, waarbij de eigen expertise wordt gedevalueerd ten gunste van externe kennis. Mariana Mazzucato's boek, "The Big Con", biedt een kritische kijk op de consultancybranche en beweert dat hun beloftes nooit worden waargemaakt. In plaats daarvan leiden ze vaak tot inefficiënties en problemen die verdere consultancy vereisen, wat een vicieuze cirkel creëert van afhankelijkheid en uitgaven.